In de zomer van 2023 kwam de zienswijze ‘Plezier voor mens en dier’ van de Raad voor Dierenaangelegenheden (RDA) uit. Tussen de regels doorlezend lijkt deze zienswijze het uitfaseren van de sportvisserij te suggereren. Aanleiding voor een interview met Jan Staman, voorzitter van de RDA.
Op de afgesproken datum staat Staman al vroeg aan de balie van Sportvisserij Nederland. Een man met een flatcap en een wijze uitstraling. Tijdens de kennismaking steekt Staman meteen van wal: “Laten we maar eerst aan het menselijke toekomen voordat we over dieren beginnen.” Dit blijkt het vertrekpunt te zijn voor een onderhoudend gesprek met een gedreven man. Als snel wordt duidelijk dat Staman niet zo radicaal is als gedacht. Hij zoekt de nuance en is vooral gericht op het creëren van een dialoog.
Jan Staman wil graag in de dialoog gaan met de diersector.
Adviesorgaan
De RDA heeft als functie het adviseren van de minister over de ontwikkelingen op het gebied van welzijn en gezondheid van dieren,
vertelt Staman. “Vroeger vooral over landbouwhuisdieren maar nu is het breder en strekt het zich uit tot zowel gehouden als in het wild
levende dieren. De functie van de
RDA is in de wet geregeld. “De raad bestaat uit zo’n 45 mensen”, gaat Staman verder. Hij vertelt op basis waarvan de raad haar leden selecteert: “expertise, openstaan voor de samenleving en betrokkenheid.
Maar we vragen de raadsleden niet om radicale posities in te nemen en daarbij het conflict te zoeken. De vraag in de raad is vooral: Kunnen we dienstbaar zijn? Kunnen we iets wezenlijks betekenen voor het dier én voor de mensen die met het dier van doen hebben? We zijn er voor het dier, maar als geen ander weten we - wil je vooruitgang boeken - hoe belangrijk het dan is om de samenwerking
te zoeken met de mensen en organisaties die verantwoordelijkheid nemen voor de dieren die aan hun zorg zijn toevertrouwd.
De zienswijze "Plezier voor mens en dier' speelt in op de veranderingen in de samenleving ten aanzien van het omgaan met dieren.
Passie versus objectief advies
De raad is samengesteld uit mensen met allerlei verschillende deskundigheid en achtergronden. Er zitten ook mensen vanuit de dierenwelzijnshoek in, bijvoorbeeld met een achtergrond in dierenwelzijnsorganisaties. Werken ze niet allemaal uit passie? En belangrijker: Hoe kun je dan objectief met lastige onderwerpen omgaan?
Staman benadrukt dat de raad breed is samengesteld en dat de leden zonder last en ruggespraak dienen te functioneren: “de raad
bestaat uit wetenschappers, dierenartsen, onderzoekers, ethici en deskundigen uit de diersector en dierenbeschermingsorganisaties.
Er zitten bijvoorbeeld ook boeren in en soms hebben ze ook een bestuurlijke achtergrond in de Land- en Tuinbouw Organisatie.
Je kunt je voorstellen dat je bij bepaalde onderwerpen wel heel zorgvuldig te werk moet gaan.
Vooral als er veel misverstanden bestaan over de feiten en men bezorgd is over de maatschappelijke kritiek. Denk bijvoorbeeld aan het
doden van dieren in de veehouderij of het doden van gezelschapsdieren. Dat is niet allemaal rozengeur en maneschijn. Dat leidt allereerst tot een zorgvuldige en feitelijke omschrijving van de stand van zaken en natuurlijk vervolgens tot ethische discussies, maar vooral naar het zoeken van begaanbare wegen. Of neem bijvoorbeeld de rechten van het dier, ook een ingewikkeld onderwerp. Bij het
agenderen van deze onderwerpen loop je door een mijnenveld en je redt het alleen als je eerlijk, onbevreesd en oprecht nieuwsgierig met elkaar kunt werken. En steeds weer blijkt dan hoe belangrijk de feiten zijn.
We zoeken begaanbare wegen door issues rondom dierenwelzijn en diergezondheid op een effectieve manier aan te snijden. Een voorbeeld: als op de ene varkenshouderij tien procent van de dieren sterft vóór de slacht en bij de andere één procent, dan weten we vrij zeker dat er snel vooruitgang kan worden geboekt en gaan we kijken hoe dat in elkaar zit. Want als één boer het kan doen, dan kan de andere het ook. Dat soort zaken. Heel vaak hoef je de wereld niet meteen op zijn kop te zetten. Wij willen hier op een doordachte manier naar kijken. Wat is hier nu belangrijk en wat is dienstbaar en wat niet. Daar helpen wij de minister mee.”
De aandacht voor vissen neemt toe.
Toenemende aandacht dierenwelzijn
Als ik het voorwoord van het
rapport Plezier voor mens en dier lees, dan zie ik dat de veranderingen van deze tijd vragen om meer aandacht voor dierenwelzijn. Dat jullie dat moeten versnellen. Dat is toch wel echt positie innemen.
Staman ziet dat anders: “Ik zie dat de samenleving verandert. De gevoeligheid voor het lijden van dieren neemt toe. En dus zijn
de sectoren meer dan voorheen kwetsbaar voor imagoverlies. Ook is er een verlangen om het dier een gelijkwaardiger plek te geven. Ik kom uit een nuchtere sector maar ik zie dat dierenwelzijn voor veel mensen belangrijker wordt. Hoe kunnen we die gedachten en wensen een plek geven? Dat is anders dan: de samenleving verandert en daarom moeten we nu een stuk strenger worden.”
Volgens Staman is sportvissen een gerespecteerde bezigheid.
Dialoog voorop
Interessant onderwerp. Want, de samenwerking verandert, maar hoe groot is de aandacht voor dierenwelzijn nu echt? Uw raad adviseert de minister en kijkt naar de samenleving. Is het zo dat het merendeel van de samenleving staat voor meer aandacht voor dierenwelzijn of is het een roep van mensen die zich graag uitspreken? De loud minority? En de silent majority, de mensen die zich niet uitspreken, weten we daar wel van hoe die erin staan?
“De schreeuwers die zichzelf overschreeuwen, ik ken ze inderdaad”, antwoordt Staman. “Maar in die silent majority, juist daar zit van
alles en vooral ook het verlangen om dieren een goed leven te geven. Daar zit ook veel herkenning. We voeren gesprekken. We houden
enquêtes, door gerenommeerde bureaus, Kantar bijvoorbeeld. En we blijven in contact met die samenleving. De dialoog vormt altijd de basis.”
Als je echt consequent bent, dan hoort een hond onaangelijnd en in roedelverband te leven.
Volkssport
Sportvisserij Nederland laat ook regelmatig onderzoek uitvoeren naar wat mensen denken over de hengelsport. Wij willen ook weten wat de niet-sportvisser denkt. Deze zomer kwam uit dat onderzoek dat toevallig ook door Kantar is gedaan, dat mensen (ongeholpen) geen probleem hebben met welzijn van vissen. Mensen vinden het eerder saai. Dat zijn de niet-sportvissers. En er zijn in Nederland 1.7 miljoen mensen die wel sportvissen, geeft Kanter aan. Hoe rijmt u dat met de zienswijze waarin de suggestie wordt gewekt dat de RDA het sportvissen wil uitfaseren?
Staman benadrukt niet tegen de sportvisserij te zijn: “Hengelsport is een volkssport. We willen wel dat het zo visvriendelijk en verantwoord mogelijk gebeurt. Dat betekent het kijken naar de best practices en ook naar wat goede leidende principes zijn voor het
vangen van dieren uit het wild. Voer waar mogelijk en of wenselijk verbeteringen door. Zeg niet te gauw dat het niet kan maar neem
een professionele veranderingsgerichte houding aan. En ja, de raad neemt het voor het dier op. Zoals ik eerder aangaf, net als bij die veehouderij en al die dieren die voor sport en ontspanning worden ingezet.”
De georganiseerde sportvisserij speelt een belangrijke rol in het monitoringsonderzoek van haaien en roggen.
Geen moreel oordeel
Als we uw zienswijze lezen, dan komt het wel anders over. En er zijn partijen, zoals de Partij voor de Dieren, die hier gebruik van maken. We hebben al gezien dat de zienswijze in een raadscommissie is gebruikt als argument tegen de hengelsport. Die willen de hengelsport wel verbieden. Zij geven aan: hengelsport kan niet meer. “Wij zullen dat niet zeggen. Ons past de morele veroordeling van een bepaalde sector niet”, antwoordt Staman met stelligheid.
“En bovendien is dat het domste dat je kunt doen. Je superieur opstellen en het laatste oordeel vellen, dat is wat anders dan aangeven wat wel en wat niet of beter kan. Die houding moet je vooral aannemen als je niet in dialoog wil gaan en niet naar oplossingen wil zoeken. Dat willen wij juist wel. We zijn voor best practices, voor stippen aan de horizon én voor dialoog. Ik wil graag in dialoog gaan. Onderzoeken waar het beter kan. Innoveren. Ik wil me daar graag voor inzetten.”
Het is een feit dat er in het omgaan met dieren, ongeacht het doel, veel valt te verbeteren.
Verschuiving perspectief
Toch nog even terug naar de relatie tussen mens en dier. Die relatie was in een eerdere zienswijze prominenter. In het rapport ‘Plezier voor mens en dier’, lijkt het alsof de mens eigenlijk niets meer met dieren kan doen. De waarde voor de mens is er helemaal niet meer.
Hoe ziet u dat?
Staman ziet dit anders: “Als je die denkwijze volgt dan kan niets meer. De RDA staat daar ook niet voor. Dan zou je bijvoorbeeld ook geen huiskat meer moeten hebben want die hoort ’s nachts vrij in de natuur te kunnen jagen en kunnen we honden alleen nog onaangelijnd en in roedelverband houden. Dat is niet realistisch. Dat dit zo wordt opgevat begrijp ik echter wel. Maar dat komt volgens mij voort uit onveiligheid en de zorg dat we gaan doorslaan en impliciet bestaande praktijken omver willen werpen. De echte vraag die wij ons moeten stellen is: kan dat nou niet anders?
En nogmaals en ik zeg het publiekelijk en snoeihard: het definitieve laatste morele oordeel over een sector kan én hoort de raad niet te geven. Want dan sla je het debat dood en is samenwerking niet meer mogelijk.”
Sportvissers brengen samen met andere organisaties de verspreiding van windes in kaart.
Verantwoorde sportvisserij
Sportvisserij Nederland streeft naar verantwoorde sportvisserij, noem het duurzaam. Denk daarbij aan het zo goed mogelijk omgaan met gevangen vis, investeren in betere omstandigheden voor vissen, het herstellen van migratiemogelijkheden, het verbeteren van de
leefomgeving van vissen, een adequate controle, handhaving van wettelijke regels en ga zo maar door. Wat vindt u daarvan?
“Jullie staan ergens voor. De sportvisserij heeft een goed trackrecord. Dat laten jullie duidelijk zien”, antwoordt Staman. “En de sportvisserij durft zich open en kwetsbaar op te stellen, dat is lef. Daar liggen dus kansen en werk voor ons. En ik begrijp jullie boodschap zeker. En ik besef natuurlijk dat de hengelsport een zeer gerespecteerde activiteit is.
De samenleving snapt wat er gebeurt. Bij die mensen die langs de waterkant staan, daar ontstaat wel degelijk het beeld van een verbond tussen dier en die hengelaar. En dat wordt gesignaleerd. Die jongens en meisjes die daar staan te hengelen, die doen dat met zorg en zijn betrokken bij de vis en zijn leefomgeving. Dit imago is denk ik het kostbaarste bezit van de hengelsportvereniging en waaraan het een overtuigende reden van bestaan ontleent.”
Het sociaal maatschappelijk belang van de sportvisserij is zeer groot, de betrokkenheid bij de vis ook.
Zienswijze sportvisserij
U benadrukt het belang van een dialoog met de sector. Wij hebben bijvoorbeeld vernomen dat de RDA samen met de Nederlandse Vereniging van Dierentuinen een zienswijze gaat opstellen. Hoe staat u tegenover het idee om samen met Sportvisserij Nederland te werken aan een zienswijze over sportvisserij?
“Nee niet samen met de vereniging. Maar wel in goede samenwerking. Met hen verkennen we de vraag of en hoe de leidende principes voor een dierwaardige veehouderij ook van toepassing kunnen zijn in dierentuinen. Prachtige vraag. Als wij als raad dierensportsectoren de maat nemen en uitdagen om het beter te doen, dan zit daar voor ons een verplichting aan”, benadrukt Staman.
“En die wegen die we willen vinden, moeten we inderdaad samen gaan zoeken willen ze begaanbaar zijn. Best practices, leidende principes voor het vangen van dieren uit het wild. Daar hoort natuurlijk geld bij. Voor onderzoek. Voor innovatie. Nu is het wat mij betreft daarom tijd dat er een fonds komt waardoor we samen met de andere sectoren kunnen professionaliseren en gaan zoeken naar wenselijke en of nodige innovaties.”
Bron: VISionair no.72,juni 2024